Browsing by Author "Kadan, Merve"

Now showing 1 - 1 of 1

Dogal Afet Ardindan Etkili Bir Planlama Yöntemi için Yol Temizleme ve Yardim Araçlarinin Eszamanli Rotalanmasi Problemi
(TOBB ETÜ, 2022) Kadan, Merve; Şahin Mahmutoğulları, Halenur
Doğal afetler, meydana gelecekleri zaman öngörülemeyen, fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran büyük çaplı doğa olaylarıdır. Afetler artlarında muhteviyatı değişebilen enkaz ismi verilen artıklar bırakmaktadır. Oluşan enkaz afet bölgesinde yolları kapatabilmekte ve ulaşıma engel olabilmektedir. Ancak, afet ardından afet bölgesine olabildiğince hızlı ulaşmak gerekmektedir. Böylelikle afetzedelere yardım ulaştırılarak hayat kaliteleri yükseltilebilecektir. Bu çalışmada afet ardından afet bölgesinde enkaz nedeniyle kapanan yolların açılması ve yardım malzemelerinin ihtiyaç duyulan düğümlere olabildiğince hızlı ulaştırılması süreçlerini senkronize bir şekilde ele alan bir problem ele alınmıştır. Problem kapsamında bir adet yol temizleme aracı ve birden fazla yardım malzemesi dağıtım aracı bulunduğu kabul edilmiştir. Problemin çözümüne yönelik karma tamsayılı doğrusal programlama modeli geliştirilmiştir. Geliştirilen model gerçekçi boyutlardaki problemler için kabul edilebilir sürede çözüm bulamadığından problemin çözümü için bir sezgisel algoritma geliştirilmiştir. Afet bölgesinde yer alan hastane ve okullar gibi ulaşılması önemli bölgeler kritik düğümler olarak kabul edilmiştir. Model kapsamında kritik bölgelere yardım malzemesi ulaştırılmasına yönelik en hızlı rotalar belirlenmekte, rotada enkaz nedeniyle kapalı bir yol var ise söz konusu yol enkazdan temizlenmektedir. Araçlar turlarına eş zamanlı olarak başlamakta ve görevlerini senkronize icra etmektedir. Yol temizleme aracı bir yolu enkazdan tamamen temizlemeden yardım malzemesi dağıtım araçları o yolu kullanamamaktadır. Yolun temizlenme zamanı yardım malzemelerinin ulaşma zamanını etkilemektedir. Geliştirilen karma tamsayılı doğrusal programlama modeli ve sezgisel algoritmanın farklı boyutlardaki veri setleri ile performanslarının test edilmesi bağlamında iki farklı veri seti ile çalışılmıştır. Buna ek olarak, tanımlanan problem kapsamında değişkenlik gösterebilecek olan enkaz nedeniyle yol kapanma oranı ve yardım malzemesi dağıtım aracı sayılarının geliştirilen çözümlere etkisinin anlaşılabilmesi maksadıyla farklı yol kapanma oranları ve değişken yardım malzemesi araç sayıları ile çözümler denenmiştir. Ayrıca, farklı iterasyon sayılarının sezgisel algoritmanın performansına etkisi de analiz edilmiştir. Bu çalışmanın literatüre temel katkısı yol temizleme ve yardım malzemesi dağıtım süreçlerini senkronize ele almasıdır. Bahse konu alanda literatürde sınırlı kaynak olması sebebiyle, geliştirilen modelin fayda sağlayabileceği değerlendirilmektedir.